หมวดปกิณกะธรรม

ไม่ว่าเราจะชอบ หรือจะเกลียด เราก็ทำเฉยๆ ทำไมเราจะต้องไปบอกเขาว่า เราชอบหรือเราเกลียดเขา ไม่มีประโยชน์ที่จะทำให้เขารู้ว่า เราไม่ชอบ ยายเงียบอย่างเดียว ไม่ไปทะเลาะกับเขา ยายสู้ด้วยบุญ ชนะด้วยบุญ

ทำงานอะไร เราต้องรับผิดชอบ หัดรับผิดชอบตั้งแต่ของเล็ก ๆ ไปก่อน ถ้าเรื่องเล็ก ๆ น้อย ๆ ยังไม่สามารถรับผิดชอบได้ พอถึงเรื่องใหญ่ ก็จะรับไม่ไหว ทำอะไรแล้ว ต้องทำให้ดีที่สุด ทำให้ละเอียด เพราะจะได้ติดตัวเราไปทุกภพทุกชาติ คนทำงานหาไม่ยาก แต่คนที่จะคอยรับผิดชอบอย่างละเอียดอ่อน ลึกซึ้ง คอยตามเก็บ คอยตรวจตราดูแลงาน หลังจากเสร็จแล้วหายาก ยายทำความดี โดยมิได้หวังให้ใครมาชมชอบ หรือเคารพยกย่อง ยายทำเพื่อช่วยตัวเองให้พ้นทุกข์ พฤษภาคม พ.ศ. ๒๕๒๔

การที่จะเข้าใจคนอื่นได้นั้น ต้องดูตัวเองมาก ๆ ดูเข้าไปในใจของตัวเอง เพราะโลกทั้งหมดอยู่ในตัวของเรา เมื่อดูตัวของเราเข้าใจแล้ว เห็นชัดแล้ว คน สัตว์ทั้งหมดในโลก เราสามารถเข้าใจได้โดยง่าย การแก้ปัญหาต่าง ๆ หรือเรื่องยุ่งต่าง ๆ นั้น ต้องแก้จากภายในตัวของเราก่อน ถ้ามัวไปแก้ปัญหานอกตัว ก็ไม่มีวันจบสิ้น เพราะเรื่องต่าง ๆ ปัญหาต่าง ๆ เกิดมาจากในตัวทั้งนั้น พอแก้ในตัวให้สงบแล้ว ทำเฉย ๆ แล้ว จึงแก้ปัญหาด้วยความเยือกเย็น จะทำให้ทุกอย่างเรียบร้อย เมษายน พ.ศ. ๒๕๒๔

เป็นผู้ใหญ่ต้องมีความยุติธรรม จะชอบหรือไม่ชอบเด็กในความปกครองคนไหน จะไปแสดงว่าเราชอบ หรือเราเกลียดไม่ได้ ต้องดีกับเขาไปหมด เพราะเราต้องใช้เขาอยู่ จะลำเอียงไม่ได้ มิถุนายน พ.ศ. ๒๕๒๖

เป็นผู้ใหญ่ต้องมีความยุติธรรม จะชอบหรือไม่ชอบเด็กในความปกครองคนไหน จะไปแสดงว่า เราชอบ หรือเราเกลียดไม่ได้ ต้องดีกับเขาไปหมด เพราะเราต้องใช้เขาอยู่ จะลำเอียงไม่ได้ มิถุนายน พ.ศ. ๒๕๒๖

ยายไม่กลัวใครจะว่ายายเลย เพราะยายคิดว่า ดีหรือชั่วอยู่ที่ตัวเรา ยายจะอยู่ที่ไหนก็ตาม ไม่ใช่บ้านของเรา ยายทำตัวเหมือนผ้าขี้ริ้วเช็ดเท้า ให้เขาเช็ดให้พอ แล้วเราก็เด่นขึ้นมาเอง ใครด่าก็ช่าง ยายสนใจแต่เรื่องธรรมะของยาย ถ้าเขาด่าเราก็ปล่อยให้เขาด่าไป เขาชมเราก็ไม่ได้ทำให้ตัวเราดีขึ้น เขาด่าเราก็ไม่ได้ทำให้เราต่ำลง ตัวเราเองเท่านั้นที่จะทำตัวของเราให้ดีหรือชั่วได้ ๒๗ มกราคม พ.ศ. ๒๕๒๓

มนุษย์เรานี่เก่งนะ ใครจะเก่งเท่ามนุษย์เป็นไม่มี เหล็กทั้งท่อนยังเอาไปลอยบนน้ำได้ เกิดเป็นมนุษย์นี่ประเสริฐสุด ใครจะเก่ง จะประเสริฐเท่ามนุษย์นี่ เป็นไม่มี ๑ ตุลาคม พ.ศ. ๒๕๓๕

เวลาเราไปเจอคนจน คนขอทาน คนชั้นกลาง คนรวย เศรษฐี เราอย่าไปดูถูกเขานะ สมัยยายอยู่นครชัยศรี มีขอทานมาขอข้าวเปลือก ยายก็ให้ข้าวเปลือก ขอข้าวสาร ยายก็ให้ข้าวสาร ๑๐ กันยายน พ.ศ. ๒๕๓๕

เมื่อยายเด็ก ๆ ยายเดินตามหลังแม่ แล้วก็นึกในใจว่า เมื่อยายแก่แล้วอย่าได้ลำบากเลย คนทุกวันนี้จะรู้จักคิดบ้างไหมนะ ที่ลำบากทุกวันนี้เพราะบาปมันท่วมหัว เห็นแล้วจะคิดได้บ้างไหมนะ ๒๕ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๒๕

เหตุการณ์ต่าง ๆ มีดี มีเสีย โลกเราก็เป็นอย่างนี้มานานแล้ว บางช่วงก็ยินดี ร่าเริง บางช่วงทุกข์ เครียด กังวล สับสน โลกจะเป็นอย่างไรก็ช่างเถิด อย่าไปกังวลกับมันนักเลย รักษาใจเราไว้ดีกว่า อย่าไปคิดในสิ่งที่ไม่ดี แม้เป็นเรื่องของคนอื่น ถ้าขืนไปคิด มีแต่จะเข้าตัว เสียอะไร เสียได้ เสียไป แต่อย่าให้ ใจเสีย ๑๗ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๒๕

ที่เขาเป็นทุกข์กันอยู่ทุกวันนี้ เพราะเขามีแต่ความอยาก ความอยากนี่แหละทำให้ทุกข์ อยากสวยก็ทุกข์ อยากรวยก็ทุกข์ อยากเด่นอยากดังก็ทุกข์ เพราะยายไม่มีความอยากในสิ่งเหล่านี้ จึงไม่มีทุกข์ ยายมีความสันโดษของยายติดตัวอย่างนี้มานานแล้ว สิ่งของคนอื่น ยายก็ไม่อยากได้ พอใจแต่ของของตัวเอง ความอยากในสิ่งต่าง ๆ ไม่มีในใจยายเลย มีแต่อยากสร้างความดี สร้างเรื่อย ๆ ให้เป็นบุญล้วน ๆ บุญที่สะอาดบริสุทธิ์ ใครจะเป็นอะไรก็ช่างเขา ขอให้ยายได้ทำแต่ความดีมาก ๆ ให้คิดแต่ที่ดี ๆ ก็พอแล้ว ๒๘ ตุลาคม พ.ศ. ๒๕๒๕

คุณยายสอนให้พูดกับน้อง ๆ ที่มาช่วยงานวัดว่า พวกเราต้องรู้จักพูด พูดกับเขาดี ๆ อย่าไปด่า อย่าไปว่าเขา ค่อย ๆ พูด ค่อย ๆ ตักเตือน เขาจะฟังเรา จะเคารพและเกรงใจเรา จะมาช่วยเราตลอดไป แต่ถ้าเราพูดกับเขาไม่ดี ไปด่าไปว่าเขา เขาก็จะกลัว และไม่กล้ามาช่วยงานอีก งานเราก็เสีย เขาก็ไม่ได้บุญ เพราะฉะนั้น เราต้องพูดดี ๆ ไม่ด่า ไม่ว่าเขา ค่อย ๆ ตักเตือน เขาจะฟังเรา แล้วเขาจะคิดได้ งานเราก็สำเร็จ เขาก็ได้บุญ ๑๑ พฤศจิกายน พ.ศ. ๒๕๒๓