หมวดตน

เรื่องชาติก่อนจะเป็นอะไร เอาไว้ก่อน สำคัญอยู่ที่ปัจจุบันนี้ จะทำอะไรให้กับตัวเอง เอาตัวเองให้รอด ๑๐ มีนาคม พ.ศ. ๒๕๓๔

การสร้างบารมีไปได้ตลอดรอดฝั่ง เราจะต้องเป็น ผู้มีความบริสุทธิ์ กาย วาจา ใจ ซื่อสัตย์ ซื่อตรง ขยัน อดทน เงียบ ไม่อยากเด่นอยากดัง อ่อนน้อม เจียมตัว รู้จักประมาณตัวเอง มักน้อย สันโดษ รักความสะอาด รักกฎระเบียบวินัย รักการประพฤติพรหมจรรย์ ๑๐ มิถุนายน พ.ศ. ๒๕๒๓

ก่อนนอน ให้พิจารณาธรรมะให้ละเอียดก่อนแล้วค่อยนอน เริ่มต้นจากดูการกระทำของตัวเราเองทุกอย่างตั้งแต่เช้าจรดเย็น เริ่มตั้งแต่ตื่นนอน กินข้าว ทำงาน นั่งธรรมะ รักษาศีล ทำทาน ดูว่าเราทำบุญมากน้อยแค่ไหน ทำกรรมอะไรไว้บ้าง แล้วตั้งใจให้ดีเวรกรรมต่าง ๆ พยายามละเสีย อย่าให้ติดตัวเราไป แม้ชั่วคืนเดียวก็ตาม พิจารณาละไปเรื่อย ๆ ละเวร ละกรรม ละความชั่วทุกชนิด ละความบกพร่องในการประพฤติปฏิบัติธรรม ให้พิจารณาแก้ไขปรับปรุงให้ดีขึ้น ละความชั่วให้หมด แล้วคิดปรับปรุง ทำแต่ความดีตลอดไป ทำอย่างนี้ ทุก ๆ วัน เพราะชาตินี้เป็นชาติสุดท้ายของเรา ต้องเอาแต่บุญล้วน ๆ ๓๑ สิงหาคม พ.ศ. ๒๕๑๙

เมื่อมีเหตุการณ์อะไรเกิดขึ้นกับตัวเรา ต้องเอาธรรมขึ้นมาพิจารณาเสมอว่า เป็นอย่างไร อย่าให้เราหลงเพลิดเพลินไปตามกิเลส เดี๋ยวเราจะเป็นเหยื่อของกิเลสเปล่า ๆ ต้องพยายามตรึกอยู่ในธรรมะตลอดเวลา เมื่อมีอะไรเกิดขึ้น ปัญญาที่เกิดจากการนั่งธรรมะจะช่วยให้เรารู้ในสิ่งที่ถูกต้องมากที่สุด วันหนึ่ง ๆ ผ่านไปอย่างรวดเร็ว เดี๋ยววันเดี๋ยวคืน เดี๋ยวก็อาทิตย์ เดี๋ยวเดือนเดี๋ยวปี ลองพิจารณาดูเถิดว่า เวลาล่วงไป ๆ เราทำอะไรบ้าง เราต้องพิจารณาอยู่เสมอว่าเราดำเนินชีวิตตามจุดมุ่งหมายของเราหรือเปล่า ? เราควรทำสิ่งใดบ้าง ? ควรเว้นสิ่งใดบ้าง ? การกระทำครั้งนี้ เหมาะสมกับตัวเราและฐานะเราแล้วหรือ ? ต้องพิจารณาอยู่เสมอ อย่าได้หลงตัวเอง

ตัวเราก็เหมือนลูกไก่ ยังไม่สามารถพ้นปากเหยี่ยวปากกาไปได้หรอก พยายามเอาตัวเองให้รอดก่อน แล้วจึงคิดไปชักชวนคนอื่น และเป็นห่วงคนอื่น ยายออกจากบ้านมา ไม่เคยคิดถึงบ้านเลย ไม่เคยกลับบ้านเลย จะกลับก็เมื่อแม่ตาย ไปเผาแม่ พอกลับถึงบ้าน สมบัติของยาย ยายก็แบ่งให้คนอื่นเขาหมด ที่นา ๑๕ ไร่ให้น้องสาว เพราะเขาดูแลแม่ ที่นา ๒๐ ไร่ให้พระน้องชาย ท่านจะได้ไม่ลำบาก ๑๖ พฤษภาคม พ.ศ. ๒๕๒๔

เวลามีทุกข์ให้สวดมนต์เยอะ ๆ นั่งภาวนาสัมมาอรหังให้มาก ๆ ไม่มีใครช่วยเราได้เท่ากับตัวเราเอง ๒๗ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๒๕

คุณยายปรารภกับตัวเองว่า หมดทั้งโลกทั้งธรรม จะหวังพึ่งคนอื่นไม่ได้ ต้องพึ่งตัวเราเอง พึ่งคนอื่นไม่ได้เลย ๒๓ พฤษภาคม พ.ศ. ๒๕๒๔

เราเกิดมาแล้ว ควรจะรู้จักสอนตัวเอง ยายเองไม่เห็นต้องมีคนสอนเลย ยายก็ทำทุกสิ่งทุกอย่างได้ ทั้ง ๆ ที่ยายไม่รู้หนังสือสักตัว ทุกสิ่งทุกอย่างคอยสังเกตเอา ก็สามารถสอนตัวเองได้ อย่างกับเรื่องทำความสะอาด ก็ไม่เห็นมีใครมาสอน พ่อยายก็ไม่ได้สอน แม่ก็ไม่ได้สอน ยายสอนตัวเอง ตั้งแต่สมัยยายเป็นเด็ก อยู่นครชัยศรีโน้น เวลากินข้าวแล้ว เก็บหม้อข้าวถ้วยชามล้าง ยายจะล้างทั้งข้างนอกทั้งข้างใน ล้างจนเกลี้ยงทั้งหมด เวลาถูบ้าน ยายก็ถูให้สะอาดทั้งบนบันได และใต้บันได พวกพี่ ๆ เขาก็บอกว่า ทำไมไม่ล้างเฉพาะด้านที่ใช้เท่านั้น หรือทำไมไม่ถูเฉพาะบนบันไดเท่านั้น ยายก็บอกว่า ?ไม่รู้เหมือนกัน ยายก็อยากถูของยายอย่างนี้ อยากถูให้มันสะอาดให้หมด? มันสอนตัวเองให้ล้างให้สะอาด ทั้งข้างนอกทั้งข้างใน สมัยอยู่บ้านคุณนายเลี้ยบก็เหมือนกัน เวลาเช็ดโต๊ะเก้าอี้ ยายเช็ดทั้งข้างบนข้างล่างให้สะอาด ไม่ให้มีฝุ่นเหลือเลย ใจยายจดจ่อรักความสะอาด ทำทุกอย่างให้สะอาด…

ยายมองตัวเอง มองให้ทะลุ เข้าใจตัวเองอย่างชัดเจน มองตั้งแต่หยาบก่อนว่าเป็นอย่างไร มองให้เข้าใจทีเดียว แล้วมองละเอียดเป็นขั้น ๆ ไป พอมองตัวเองจนเข้าใจแล้ว ก็เข้าใจสิ่งอื่น คนอื่นได้หมดทุกอย่าง นี่ทางธรรมเป็นอย่างนี้ เป็นเรื่องแปลก แต่เป็นความจริงทีเดียว ขอให้เราเข้าใจตัวเองอย่างแท้จริง ก็เข้าใจสิ่งอื่น คนอื่นได้หมดว่าเป็นอย่างไร เพราะโลกคือตัวเรา มองไปในตัวเราก็จะเห็นทุกสิ่งทุกอย่างชัดเจน แต่ทางโลกไม่เป็นอย่างนั้น มัวแต่มองคนอื่น ให้เข้าใจคนอื่น มองแล้วก็ร้อนใจ เห็นแล้วก็ไม่เข้าใจ อยากเข้าใจคนอื่นแต่ลืมมองตัวเอง อย่างนี้ทำไปเท่าไรก็ไม่เข้าใจ สำหรับยาย มองแต่ตัวเองให้เข้าใจก่อน ก็จะเข้าใจคนอื่นได้หมด ๕ พฤษภาคม พ.ศ. ๒๕๒๓

ในสมัยที่หลวงพ่อวัดปากน้ำทำวิชชาอยู่ ท่านเคยถามทุก ๆ คน ที่ทำวิชชา ถามว่า รู้ไหม เราทำวิชชานี้เพื่ออะไร ? ถามเรียงตัวเลย ให้ตอบทีละคน บางคนก็ตอบว่า.. ทำเพื่อพระศาสนา…ทำเพื่อวัด…ทำเพื่อหลวงพ่อ ตอบในทำนองนี้ทุกคน จนถามมาถึงยาย ยายก็ตอบหลวงพ่อว่า ที่มาทำวิชชาอยู่นี้ ลูกทำเพื่อตัวเอง เป็นคำตอบที่หลวงพ่อท่านพอใจที่สุด ท่านบอกว่า เออ ! ต้องอย่างนี้สิ จึงจะใช้ได้ ที่มาทำอยู่นี่ก็เพื่อช่วยตัวของตัวเอง ใครจะไปช่วยใครได้ ทำไปก็เพื่อช่วยตัวเองให้พ้นทุกข์ พ้นจากการเป็นบ่าวเป็นทาสของพญามาร ๒๐ สิงหาคม พ.ศ. ๒๕๒๕

ยายมองไปตลอดหมด ก็เห็นชัดว่า ในโลก ในธาตุ ในธรรมทั้งหมดนี้ ไม่มีใครเลยที่จะช่วยยายได้ ยกเว้นยายจะช่วยตัวเองเท่านั้น ยายจึงพยายามช่วยตัวเองมาตลอด ทุกข์ของเราใครเขาจะช่วยได้ คิดหาทางช่วยตัวเองอยู่เสมอ หวังเอาตัวเองเป็นที่พึ่ง หวังพึ่งธรรมะในตัวเอง ที่เอาตัวรอดมาได้ทุกอย่าง เพราะยายมีธรรมะเป็นที่พึ่ง ๕ พฤษภาคม พ.ศ. ๒๕๒๓

เกิดเป็นคน มันต้องหามงคลใส่ตัว ชีวิตถึงจะเจริญได้ จะต้องนึก ต้องคิดหามงคลใส่ตัว คิดแต่เรื่องดี ๆ ที่เป็นมงคล ใจถึงจะเจริญได้ ถ้าใจดี คำพูดก็เป็นมงคล ทำอะไรก็จะเป็นมงคลไปด้วย ๗ พฤศจิกายน พ.ศ. ๒๕๒๓